Тыңайтқышқа бөлінген қаражаттың басым бөлігі шетелдік өндірушілерге кеткен

Қазір қоғамда ауыл шаруашылығына қатысты субсидиялар мен жеңілдіктерді бөлудегі жүйесіздіктер жиі сыналып жүр.  «Nur Otan» партиясы жанындағы Аграрлық секторды дамыту жөніндегі республикалық қоғамдық кеңестің отырысында осы саладағы өзекті мәселелер талқыланды. Атап айтсақ,  тыңайтқыштар өндіру, жем-шөп сатып алуды субсидиялау, отандық агрохимияның жай-күйі және басқа да өзекті мәселелер сөз болды.

Кеңес мүшесі Ярали Халилов шаруаларды субсидиялаудың қазіргі жүйесінің ашықтығына күмәнмен қарайтынын айтты. Мәселен, егер Қазақстанда барлығы 252 мыңнан астам ауыл шаруашылығы субъектісі болса, солардың 3,8% ғана арзандатылған бағамен өсімдіктерді қорғау құралдарын, 6% ғана тыңайтқыштар алған.

«Бұл қолданыстағы субсидиялау тәртібінің тиімсіздігін көрсетеді. Қаржылық қолдауға тек таңдаулылар ғана қол жеткізе алатындай көрінеді. Ақшаны әркімнің қолына ұстата салуға болмайды. Өндіріс факторларын жеткізушілерге, яғни фермерлер тұқым, жабдық сатып алғандарға тікелей төлеу керек. Субсидияларды кім және қалай алғанын бақылау оңайырақ болады», – деді Ярали Халилов.

Тыңайтқыштарды субсидиялау саласында да айтарлықтай қиындықтар баршылық. Өйткені субсидиялау тәртібі жыл сайын және дәл көктемгі егіс жұмыстары кезінде өзгереді. Соның салдарынан фермерлер тыңайтқышты қазақстандық өндірушілерден сатып ала алмай қалады. Сосын олар шет елдікін алады немесе тыңайтқышқа жарымай, оны аз мөлшерде пайдаланады.

Қазақстандық химия өнеркәсібі одағының басшысы Мұқаш Ескендіровтің айтуынша, өткен жылы минералды тыңайтқыштарға берілетін субсидияның жалпы көлемі 27,8 млрд. теңгені құраған. Бірақ, бұл ақшаның басым бөлігі шетелге кеткен.

«Отандық минералдық тыңайтқыштарды өндірушілердің үлесіне барлық субсидиялау көлемінің 48%-ы ғана тиесілі. Осы мақсатқа бөлінген бюджет қаражатының жартысынан көбі, ал бұл шамамен 14,5 млрд. теңге өзбекстандық және ресейлік зауыттарға кетті», – деді Мұқаш Ескендіров.

Осы нарықта тәртіп орнату үшін Кеңес төрағасы, Мәжіліс депутаты Берік Оспанов өндірушілерге өз қоймаларының болуын міндеттеуді ұсынды. Оның пікірінше, бұл контрафактілік өнімдермен күресуге мүмкіндік беріп қана қоймай, отандық тыңайтқыштарға деген сұранысты арттырады.